Nosna opstrukcija

Začepljenje nosa, otežano disanje kroz nos ili nosna opstrukcija jedan je od najčešćih simptoma zbog kojih pacijenti traže pomoć ORL specijaliste. Već samo detaljno uzimanje anamneze može nas usmjeriti prema mogućem uzroku opstrukcije. Posebnu pažnju treba posvetiti dužini trajanja začepljenja, da li se radi o obostranim ili jednostranim smetnjama, doba dana kada su smetnje izražene, karakteristikama sekreta iz nosa, zloupotrebi kokaina, krvarenjima iz nosa, prethodnim operacijama ili traumama nosa kao i nenosnim simptomima koji nastaju kao posljedica bolesti nosa.

Točna dijagnoza postavlja se temeljem pregleda vanjskog nosa koji otkriva moguće deformacije nosne pregrade, spuštanje nosnog vrška, uznapredovale polipe nosa ili traumatske frakture nosnih kostiju, zatim rinoskopskim ili fiberendoskopskim pregledom unutrašnjosti nosa pri čemu možemo zamijetiti točna mjesta i uzroke suženja nosnih šupljina, stanje sluznice i sekrecije nosa. Kao dodatne dijagnostičke metode, preporučuju se citološki i bakteriološki obrisci nosne sluznice, alergološki testovi, CT sinusa i biopsija.

Svu etiologiju nosne opstrukcije možemo grupirati u 4 skupine: anatomske abnormalnosti, neoplazme, bolesti sluznice i razno.

Najčešće anatomske abnormalnosti su deformacije nosne pregrade (septuma), zadebljanje sluznice (hipertrofija) donjih nosnih školjki, perforacija septuma i kolaps nosne valvule (radi se o najužem dijelu nosne šupljine).

Naravno, deformacija nosnog septuma je najčešći problem. Radi se o hrskavično-koštanoj pregradi koja dijeli šupljinu nosa na dvije podjednake polovice. Kod deformiranog septuma, jedna polovica volumenom predominira nad drugom. Obično se kao nuspojava javlja i povećanje volumena donje nosne školjke na strani predominantne nosne šupljine, odnosno kronični sinuitis. Terapija je kirurška (septoplastika).

Hipertrofija donjih nosnih školjki nastaje uglavnom zbog zadebljanja sluznice ili koštanog skeleta iste. Razlozi takvih promjena mogu biti raznoliki; može se raditi o promjeni koja prati deformaciju septuma, o alergijskoj reakciji, upali sluznice zbog zlouporabe kapi za nos ili nepoznatom uzroku. Ovisno o tome da li je povećani volumen nosnih školjki uzrokovan zadebljanjem sluznice ili koštanog skeleta, terapija se može provoditi sprejevima za nos ili kirurški.

Perforacija septuma je doslovce "rupa u septumu" koja nastaje kao posljedica traume, hematoma, kirurškog zahvata ili zlouporabe kokaina ušmrkavanjem u nos. Vremenom se povećava i uzrokuje pad hrpta nosa, tkz. sedlasti nos. Terapija je kirurška, a prognoza ovisi o veličini perforacije.

Kolaps nosne valvule je termin koji označava slabost najužeg dijela nosne šupljine koja osobito dolazi do izražaja prilikom udaha. Može se raditi o prirođenoj slabosti hrskavica vrška nosa, o priraslicama ili pretjeranom odstranjivanju hrskavičnih segmenata prilikom rinoplastike. Problem se rješava kirurški, nadogradnjom hrskavice gdje nedostaje.

U grupu neoplazmi ubrajamo ne samo benigne i maligne novotvorevine, već i nosne polipe, te adenoidne vegetacije (tkz. treća mandula). Polipi nastaju kao posljedica kronične upalne bolesti sinusa ili alergije, rastu iz sinusa i skloni su ponavljanju. Terapija je u početku kortikosteroidna (oralno i lokalno) a zatim i kirurška. Adenoidne vegetacije su najčešće povećane kod djece, ali ponekad i u odraslih; odstranjuju se isključivo kirurški.

Bolesti sluznice kao uzrok nosne opstrukcije mogu biti raznolike, može se raditi o običnoj virusnoj ili bakterijskoj upali nosne sluznice, alergijskom, vazomotornom, medikamentoznom ili atrofičnom rinitisu. Razlika između alergijskog i vazomotornog rinitisa je samo u uzroku, vazomotorni pokazuje iste simptome kao i alergijski, ali je nepoznatog uzroka, iako se primjećuje da sluznica reagira na promjene temperature okoline. Terapija oba rintisa se sastoji u lokalnoj primjeni kortikosteroida i antihistaminika kod alerijskog rinitisa. Obilježje medikamentoznog rinitisa, osim edema je i hiperemija sluznice. Terapija se sastoji u prekidanju uzimanja kapi za nos i lokalnoj primjeni kortikosteroidnog spreja. Atrofični rinitis se manifestira tankom, suhom nosnom sluznicom, prekrivenom krustama.

Pod razne uzroke nosne opstrukcije ubrajamo strana tijela nosa, hematom septuma kao posljedica traume, apsces septuma kao posljedica neliječenog hematoma, trudnoću, hipotireozu itd.

Točno otkrivanje uzroka nosne opstrukcije omogućuje u najvećem broju slučajeva uspješnu terapiju i spriječavanje težih i kroničnih posljedica osnovne bolesti.